Aanmelding 2023: grenspalen tussen Rijsbergen en Princenhage
Heemkundige Kring De Drie Heerlijkheden Rijsbergen heeft haar project met de grenspalen tussen Rijsbergen en Princenhage aangemeld voor Knippenbergprijs 2023. De heemkundekring wil de in 1730 geplaatste grenspalen op de grens Princenhage en Rijsbergen en de bijzondere geschiedenis daarvan bij het publiek onder de aandacht brengen. Twee van deze grenspalen zijn rijksmonumenten. Het gebied waarop de palen zich bevinden is eigendom van Brabants Landschap.
Een afgebroken grenspaal. In de zeventiger jaren opgehaald door de gemeente Rijsbergen en in bruikleen gegeven aan De Heemkundige Kring De Drie Heerlijkheden.
De kring wil een infobord laten plaatsen langs de wandelroute waar op de bijzondere geschiedenis staat te lezen. Daarnaast wil men de grenspalen 4 (bovenste deel bevindt zich elders) en 6 (de paal is gedumpt in een bocht van de gekanaliseerde Aa of Weerijs) weer terug plaatsen in het gebied. Grenspaal 5 dient gedeeltelijk hersteld te worden.
Volgens de Bredase geschiedschrijver Thomas Ernst van Goor stonden er in 1597 aan de zijde van de Heerlijkheid Princenhage en Heerlijkheid Rijsbergen geen grenspalen. De grenzen waren gedeeltelijk bepaald door natuurlijke verloop, langs akkers, bossen en beken. Ook tussen Princenhage en Rijsbergen was de grens gedeeltelijk bepaald door natuurlijk verloop. De dorpen waren ieder een afzonderlijke enclave, omgeven door woeste gronden. Naarmate de ontginning voortschreed, ontstond er een grenskwestie tussen Princenhage en Rijsbergen 1607-1730. Waar ligt de grens precies? Deze was nooit goed vastgelegd.
Op zoek naar de grenspaal 6 op de bodem van de Aa of Weerijs.
De kwestie bleef maar voortduren en na ruim honderd jaar, ruzie maken en procederen is men in 1730 eindelijk tot overeenstemming gekomen tot een definitieve vaststelling van de grens. Het resultaat was dat de Buikse hoeve aan Rijsbergen en de Hoeve Biesdonk aan Princenhage werd toegewezen. Op 26 juni 1730 werden zes stenen van Arduin geplaatst. De palen zijn zeker twee meter lang waarvan er één meter boven de grond uitsteekt. In het vierkant 20 bij 20 cm. Aan de ene zijde is het woord Hage en aan de andere zijde Rysbargen in gebeiteld. Tijdens de invoeren van het kadaster in 1832 zijn de grenspalen kadastraal op kaart vastgelegd.
Foto’s: collectie Heemkundige Kring De Drie Heerlijkheden
