De omgang met krankzinnigheid in vroeger tijd
In deze voordracht zal Hans van den Broek nader ingaan op de omgang met krankzinnigheid – zwakzinnigheid, met de patient met psychiatrische problemen of zwakzinnigheid in het verleden. Dat leidt tot zeer interessante en soms schokkende inkijkjes in het verleden. De manier waarop de gewone man tegen de zich anders gedragende medeburger aankeek werd bepaald door zijn wereldbeeld. Aanvankelijk overheerst het idee dat gedrag dat anders is dan gebruikelijk ontstaat door het ingrijpen van de hemel, door God of de Duivel. De gestoorde kan er dus ook niets aan doen. Met andere woorden hij/zij is niet schuldig aan zijn gedrag. In de loop der tijden gaat men [zoals zichtbaar aan de naamgeving] geleidelijk onderscheid maken in de gedragingen die waarneembaar zijn: “Ziet de zieke zaken die anderen niet zien, is er sprake van ongeremd gedrag, gaat de aandoening samen met vallende ziekte?” De aanpak van al deze aandoeningen blijft tot rond 1800 hangen in de tot die tijd gangbare medische behandelingsmethoden. We denken aan sappenleer, signatuurleer, sympathie of toverleer, de religieuze aanpak, sterrenkijkerij en schriktherapie om boze geesten weg te jagen. Daarna gaat men langzaam over op overwegingen die van de patient en het opkomende onderzoek uitgaan: no restraint, badtherapie, arbeidstherapie, en uiteindelijk electroshocks en gebruik van farmacologisch werkzame middelen.
Vaak wordt de mate van zorg afgewogen aan de mate van dreiging die van het gedrag uitgaat: kan de patient schade aanrichten aan zijn omgeving of zichzelf? Omdat zorg altijd geld kost ziet men dat de verantwoordelijken er vaak toe vaak besluiten om deze kosten in toom te houden. Denk aan eenzame opsluiting in een klein hok waaruit niet te ontsnappen valt. Vaak worden de ruimtes zodanig gebouwd dat een enkele persoon toezicht over meerdere patienten kan houden. Zo’n ruimte ligt dan bijvoorbeeld boven de stadspoort of in een in het vierkant aangelegd gebouw waarbij aan de binnenzijde een wandelpleintje ligt. Verder zien we dat de armbesturen strikt toezien op de rechten van de zinnelozen: voornamelijk om de financiering van hun onderhoud te waarborgen.
Hans van den Broek
Hans van den Broek [1949 ’s-Hertogenbosch] was van 1980-2015 als arts-radioloog werkzaam in het Elkerliek ziekenhuis te Helmond. Hij geeft al ruim 25 jaar lezingen over de geschiedenis der geneeskunde. In 2010 heeft hij een 10-tal artikelen hierover gepubliceerd in medisch specialistische, heemkundige of genealogische tijdschriften. Hans probeert een totaalbeeld te schetsen van de geneeskunde zoals onze voorouders die hebben meegemaakt.Daarnaast heeft hij zijn bevindingen in 2010 vastgelegd in een inmiddels uitverkocht boek, getiteld : “Koorts en Honger”. Vervolgens heeft hij 2500 beschrijvingen verzameld van Nederlandstalige wonderen uit de periode 1330 tot 1780. Dat heeft geleid tot een boek met als titel “Wonderen in het zonlicht”. Dat alles leidde tot zeer interessante inkijkjes in het verleden. Inmiddels geef ik jaarlijks gemiddeld ruim 25 lezingen en heb op verzoek van meerdere verenigingen vervolglezingen samengesteld. Daarom kan ik nu een programma met zes lezingen van 2 uur aanbieden. Daarnaast heb ik nu [wederom op verzoek] drie kortere lezingen van ongeveer een uur samengesteld over de molenaar, sinterklaas en verhalen uit de dokterspraktijk. In totaal heb ik de afgelopen jaren ongeveer 200 voordrachten verzorgd.
Contact: hansveldtwee@hotmail.com
