Kerkenproject en Torendag van Peelland

In het Peelland werken heemkundekringen samen met andere instanties voor een jaarlijkse Torendag. Ooit begonnen op initiatief van de Stichting Archeologisch Samenwerkingsverband om een aantal middeleeuwse kerken onder de aandacht te brengen. Op 21 mei is er weer een Torendag. De organisatie ziet graag dat elders heemkundekringen zich daar ook voor gaan inspannen.

De Stichting Archeologisch Samenwerkingsverband (SAS) nam in 2009 het initiatief om een aantal middeleeuwse kerken in Peelland meer onder de aandacht te brengen. Het doel was het versterken van de regionale identiteit door het zichtbaar en beleefbaar maken van de middeleeuwse unieke kerklocaties tussen Helmond en Eindhoven met hun bijzondere ontstaansgeschiedenis. Ook het uitdragen van informatie over de kerklocaties in Peelland met hun gemeenschappelijke historie, onderlinge samenhang en individuele eigenheid was en is belangrijk. Omdat middeleeuwse kerklocaties een bijzondere geschiedenis hebben, maar deze historie nog maar bij weinig mensen bekend is, vonden de stichting het nodig dat hier aandacht voor kwam.

Veel van die kerken zijn inmiddels verdwenen, maar de plaats waar ze stonden wordt nog vaak gemarkeerd door bijvoorbeeld een losstaande kerktoren, zoals in Stiphout, Nederwetten en Beek en Donk, of een restant van een kerkhof zoals in Nuenen en Aarle. Soms is er nog een complete kerk, zoals in Mierlo en Gerwen, maar soms is er ook helemaal niets meer zichtbaar van die oude kerklocatie (Lieshout, Rixtel).

Er is een fietsroute langs deze kerken samengesteld, er is een website (www.kerkenindepeel.nl) en in 2012 werd de eerste Torendag georganiseerd en geopend rond de toren van Stiphout. De Torendag werd een jaarlijks terugkerend element. In 2013 werden de fundamenten van de oude toren van Nuenen zichtbaar gemaakt en werd de begraafplaats opgeschoond en toegankelijk gemaakt. In 2014 vond de opening van de Torendag plaats bij de gerestaureerde Oude Toren van Beek en Donk.

In 2013 werd op initiatief van de SAS samen met betrokken heemkundekringen en de Priesterbroederschap St. Pius X een volgende fase van het project gestart, waarbij de betrokken kerklocaties vooral visueel werden verbeeld. Naast een algemeen inleidend filmpje over middeleeuwse kerklocaties zijn er filmpjes gemaakt van elke betrokken kerklocatie afzonderlijk. Alle filmpjes zijn op een DVD beschikbaar, maar ook toegankelijk via You Tube (zie https://youtu.be/rLIsfYaaSYY). Van een aantal verdwenen kerken werd een driedimensionale reconstructie gemaakt. Ook zijn voor alle locaties oprolbanners gemaakt met informatie over de historie. Middelen die op de Torendag worden ingezet.

De SAS verzorgt de coördinatie van de Torendagen. Tijdens de Torendag organiseren betrokken heemkundekringen op de verschillende locaties activiteiten, presentaties of rondleidingen. Een aantal kerktorens kan dan worden beklommen. Het aantal betrokken kerklocaties en betrokken heemkundekringen groeit inmiddels. Het werkgebied is inmiddels uitgebreid en andere kerklocaties kunnen aansluiten bij de Torendag. Son en Breugel sloten in 2015 aan. En sinds 2016 is ook de meer recente kerk van Mariahout betrokken. In 2017 komen daar nog bij de kerken van Eerschot (St. Oedenrode) en Bakel. Het Kerkenproject en de Torendagen groeien nog steeds. Andere kerklocaties kunnen ook aansluiten.

De informatie over de deelnemende kerken, kerklocaties en kerktorens is te vinden op www.kerkenindepeel.nl . De voorbereiding van de Torendag in 2017 op zondag 21 mei is in volle gang. Tegen die tijd worden op de website alle activiteiten op alle deelnemende locaties beschreven en er wordt aandacht gevraagd in de media.

Jaarlijks zijn er een aantal bijeenkomsten met mensen van alle deelnemende locatie. We evalueren elk jaar en stimuleren elkaar tot nieuwe activiteiten. Om de jaarlijkse Torendag nog meer betekenis te geven doen we een oproep aan heemkundekringen of werkgroepen, om op de Torendag rond hun kerk, kerktoren of voormalige kerklocatie activiteiten te organiseren. Geïnteresseerden willen we graag verder informeren. Neem daarvoor contact met ons op.

Voor meer informatie:
Jan Timmers (jantimmerscultuurhistorie@gmail.com)
Ria Berkvens (ria.berkvens@kpnmail.nl)

Bij de foto: Reconstructie van de middeleeuwse kerk op Het Hof in Lieshout.