Lezing over de verdwenen Loonse (turf)vaart

Op donderdagavond 29 juni geeft historicus Lauran Toorians bij Heemkundekring Onsenoort een lezing over het onderwerp Loonse (turf)vaart. De lezing is in het Patronaat, Nieuwkuijksestraat 106 te Nieuwkuijk en  begint om 19.30 uur. De entree bedraagt €4,- incl. kop koffie/thee bij binnenkomst. Aanmelden voor deze lezing is gewenst en dat kan via de website www.hkkonsenoort.nl, per mail bestuur@hkkonsenoort.nl en telefonisch 0416-320995.

In 1392 vroeg en kreeg Paulus I van Haastrecht hertogelijke toestemming om een turfvaart aan te leggen van zijn heerlijkheid Loon op Zand naar de Dieze bij ’s-Hertogenbosch. Doordat Paulus ook pandheer was van Drunen liep deze vaart voor een flink deel over gronden waarop hij invloed had (ook al waren die niet zijn eigendom).

Turf was in de late middeleeuwen een belangrijke brandstof en turfwinning was in 1392 niet nieuw. In de Langstraat werd al vanaf de elfde eeuw veen ontgonnen (maar niet met turfwinning als hoofddoel) en vanaf ongeveer 1200 werd in West-Brabant op grote schaal turf gewonnen. Paulus van Haastrecht was er dus laat bij. Bijzonder is dat hij met zijn vaart de enige grootschalige turfsteker was ten oosten van de Donge. De turfwinning bracht de heerlijkheid Loon op Zand rijkdom en ging door tot halverwege de zeventiende eeuw. De troebelen van de Tachtigjarige Oorlog in combinatie met het opraken van het veen zorgden dat de turfwinning niet langer lucratief was.

In de lezing komt uiteraard aan de orde wat veen is, hoe het komt dat er ooit zoveel van was (en waar dat veen lag) en hoe veen turf wordt. Vervolgens bekijken we de rol van Paulus I van Haastrecht en zijn nazaten en de invloed die zij met de turfwinning en de vaart uitoefenden op het landschap. Het functioneren van de vaart komt daarbij aan bod, evenals de sporen die daarvan nu nog in het landschap aanwezig zijn