Medewerking gezocht voor boek over schuttersgilden in West-Brabant
Het bestuur van de Kring van schuttersgilden in Baronie en Markiezaat richt zich hiermee tot u vanwege de voorgenomen uitgave van een boek en een onderwijsproject. Een belangrijk deel hiervan zal gaan over ‘De schuttersgilden in vier vestingsteden’. De vier vestingsteden zijn Bergen op Zoom, Breda, Geertruidenberg en Heusden. (Breda en Bergen op Zoom zijn Brabantse steden en in de loop der eeuwen uitgegroeid, Geertruidenberg en Heusden hebben lange tijd tot Holland behoord en zijn kleinschalig gebleven.)
Het bestuur beoogt met deze uitgaven:
1 Een duidelijker beeld te verkrijgen van de historie van de schuttersgilden in dit westelijk gedeelte van de huidige provincie Noord-Brabant.
Hierbij komen verschillende situaties aan de orde: de verhoudingen katholiek-protestant, garnizoensstad-gilden, patriotten-gilden, vestingstad-omliggende dorpen, het functioneren van de gilden in verleden en heden en toekomst.
2 Het hierdoor stimuleren van initiatieven tot het heroprichten van gilden.
Bij de Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden zijn momenteel ruim 200 schuttersgilden aangesloten, verdeeld over zes kringen:
Kring Land van Cuijk 32 gilden Kwartier van Oirschot 40 gilden
Kring Kempenland 52 gilden Kring Peelland 22 gilden
Kring Maasland 46 gilden Kring Baronie en Markiezaat 16 gilden
Uit historische gegevens blijkt dat in het westelijk gedeelte van de provincie een veel groter aantal gilden bestaan heeft. Deze cultuur is in het midden en oosten van de provincie meer ingebed in de samenleving dan in het westelijk deel.
3 Het verwerven van informatie over deze tak van cultureel erfgoed als basis voor het onder-wijs aan de jeugd.
Dit is het tweede gedeelte van het onderzoek, maar onlosmakelijk verbonden met de vorige twee opties. Het onderwijsproject kan de historie tot leven brengen, functioneel zijn binnen het onderwijs over cultureel erfgoed, maatschappelijke vorming en levensbeschouwing.
In de Kring Baronie en Markiezaat is o.a. de Commissie SAT actief, de commissie studie, archivering en tentoonstelling. Deze commissie, bestaande uit Harrie Bruijns, Piet Hanegraaf, Jac Dekkers en Harrie Muskens, heeft de coördinerende taak op zich genomen. Voor het schrijven van het boek wordt een externe deskundige aangetrokken.
Na overleg met medewerkers van Erfgoed Brabant en met professor A. Bijsterveld van de Universiteit van Tilburg is ruim ’n jaar geleden aan historica mevrouw Ottie Thiers de opdracht gegeven een vooronderzoek te verrichten. Hieruit zou moeten blijken of het reëel is een dergelijk boek te gaan samenstellen. Dit vooronderzoek is in augustus jl. afgesloten.
De eindnotitie van Ottie Thiers luidt als volgt:
“ Schuttersgilden ontstonden in de late middeleeuwen als gezelschappen van eerbare burgers die zich oefenden in de wapenen, zo nodig de orde bewaarden en de eer en de vrijheid van de stad verdedigden en symboliseerden. Vaak hadden zij enige politieke invloed en altijd was er een band met de kerk. Stadslegertjes zijn de schuttersgilden al lang niet meer, maar ze bestaan nog steeds: het zijn de oudste verenigingen die we kennen. In Noord-Brabant zijn ze talrijk, net als in Vlaanderen en Limburg. In de Hollandse provincies kent men ze vrijwel alleen nog van de schuttersportretten in musea. De samenleving is in ruim zeshonderd jaar zo sterk veranderd dat het eigenlijk een wonder is dat er nog schuttersgilden bestaan. Dat kan alleen dankzij een groot aanpassingsvermogen. Schuttersgilden wisten hun kernwaarden ? broederschap, eer en traditie ? in veranderende tijden op nieuwe manieren vorm te geven, maar dat lukte lang niet altijd, en zeker niet overal. Vandaag de dag staan zij opnieuw voor de vraag hoe in te spelen op veranderingen in de samenleving. Inzicht in het verleden kan helpen bij het vinden van nieuwe wegen naar de toekomst, zodat zij een samenbindende functie kunnen blijven vervullen in de plaatselijke gemeenschappen. “
Dan volgt een opzet voor het boek, waarin de dynamiek en het aanpassingsvermogen van de schuttersgilden centraal staan. Ottie Thiers vindt het zeer de moeite om deze studie uit te voeren. Er is veel archiefmateriaal en literatuur beschikbaar.
In het verdere overleg van Ottie Thiers met de SAT-commissie is echter een nieuwe dimensie aan deze studie toegevoegd: het leggen van een verbinding met de historie van alle schutters-gilden, die in het westelijk gedeelte van Noord-Brabant bestaan of in de loop der tijd bestaan hebben. Dat wil zeggen, geen uitputtend onderzoek in elk dorp of stad, maar een heemkundige documentatie van de historische gegevens, samengebundeld op twee of drie pagina’s per plaats inclusief één of enkele foto’s. Hiermee beoogt de commissie het onderzoek een breder draagvlak te geven, ook gelet op mogelijke initiatieven in de toekomst.
Voor dit gedeelte van deze studie willen wij u, besturen van de Heemkundekringen, om uw medewerking verzoeken. Uiteraard zijn de leden van de SAT-commissie bereid om, waar nodig en wenselijk, assistentie te verlenen.
Het gaat nu om het principe: mogen wij op uw medewerking rekenen. Voor ons is op dit moment deze intentieverklaring belangrijk. Mede op basis daarvan kunnen we subsidieverzoeken gaan indienen bij enige instellingen.
Het bestuur van de Kring Baronie en Markiezaat van schuttersgilden en de Commissie SAT zijn er van overtuigd dat, mede door deze brede informatie uit de gehele regio van westelijk Noord-Brabant, er een uniek boek en een boeiend onderwijsproject tot stand kunnen komen.
Graag vernemen we uw antwoord, zo spoedig mogelijk.
Als correspondentieadres gelieve u aan te houden:
Harrie Muskens, Lange Broekstraat 2, 4944 XJ Raamsdonk, 0162-512760, h.muskens@hetnet.nl.