Spoorbruggen Baardwijkse Overlaat op shortlist van bedreigde erfgoedsites
De spoorbruggen en de spoordijk in de Baardwijkse Overlaat hebben opnieuw de aandacht getrokken van Europa Nostra, de Europese organisatie die zich inzet voor het behoud van erfgoed in Europa. Het is een van de 14 erfgoedprojecten, die bedreigd worden en zijn uitgekozen om de ontwikkelingen te volgen en waar nodig bij te sturen.
In 2013 ontving de stichting Federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen (FBL) een Europese onderscheiding, de Europa Nostra Award, ook genoemd de European Union Prize for Cultural Heritage. Deze onderscheiding werd aan de FBL toegekend, omdat deze stichting zich ruim 30 jaar heeft ingezet voor de restauratie en het zinvol hergebruiken van de spoorbruggen in de Halve Zolenlijn. Vanaf 1992, het jaar van de opening, is het Halve Zolenfietspad over de spoorbruggen uitgegroeid tot een regionale en zelfs landelijke fietsroute die dagelijks duizenden gebruikers telt.
Gevaar
Sinds enkele jaren echter dreigt het gevaar dat de bruggen en de dijk zullen worden gebruikt voor het aanleggen van een snelfietsroute. Parallel aan de bruggen en ook parallel aan de dijk, die voor een groot deel zou worden weggegraven, zou men een betonnen fietsverbinding aanleggen die in de ogen van erfgoedliefhebbers een zware inbreuk zou betekenen op de historische omgeving en de erfgoedwaarde van de bruggen. Ten behoeve van deze snelfietsroute zouden betonnen brugdelen worden geplaatst naast de historische bruggen, waarvoor de massieve pijlers als fundering zouden worden gebruikt, in de ogen van velen misbruikt. Er zou zelfs 332 meter van de dijk worden afgegraven en vervolgens zou er een overbodige nieuwe betonnen brug komen naast het gat in de dijk. Daarbij zou de fundering voor deze eigenlijk overbodige brug worden geboord in de oude pijlers die zich nu nog onder het wegdek van de dijk bevinden. Voorts zou ook al het groen worden verwijderd en daar waar de dijk zou worden afgegraven, zou de voetganger via betonnen trappen omlaag naar het maaiveldniveau en verderop weer omhoog naar het restant van de dijk worden geleid.
De stichting FBL heeft daarom een aanvraag ingediend bij Europa Nostra, dat een speciaal programma heeft opgesteld voor bedreigd erfgoed: het ‘7 meest bedreigde programma’. In het kader van dat programma gaan specialisten, architecten, historici en financieel deskundigen om de tafel zitten met de eigenaren en andere betrokkenen, om te bezien op welke wijze het erfgoed kan worden behoed voor verdere aantasting. Naast Europa Nostra werken ook het EIB (Europese Investeringsbank Instituut) en de Europese Erfgoed Alliantie samen in dit ondersteuningsproject. Sinds eind januari is bekend dat het spoorbruggenproject volop in de race is, om tot dit project te worden toegelaten.
Een panel van deskundigen verwoordde het in een rapport als volgt:
“Wij steunen van harte de actievoerders … die zich volledig inzetten om deze locaties te redden. … Ons erfgoed is een instrument bij het bouwen aan een vreedzamere, samenhangendere en duurzamere toekomst.”
En ook valt te lezen: “Hoewel we voor de regio en de daarin gelegen steden de behoefte erkennen aan een moderne fietsinfrastructuur voor hun burgers, dringen we erop aan, het ontwerp zodanig aan te passen, dat op respectvolle wijze rekening wordt gehouden met de waarde van het erfgoed en het aanzicht van de originele brugopbouw en dat de spoordijk wordt behouden met de daarop weelderig groeiende natuur die een belangrijke natuurlijke bescherming biedt.”
FBL hoopt met velen dat de provincie, die de regie heeft bij deze plannen, in deze Europese steun aanleiding zal zien, de plannen voor de Baardwijkse Overlaat nog eens te heroverwegen. Helaas is de stikstofkwestie ook hier van invloed. Zolang er geen duidelijkheid komt van de Raad van State met betrekking tot de Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat (GOL) is het moeilijk, zowel voor de provincie als voor de betrokken gemeentes Waalwijk en Heusden, stappen in de goede richting te zetten.
foto: brug over de Baarwijkse Overlaat.
Overzicht van de lijst met 14 projecten, klik op: Shortlist-Railway-Bridges-Baardwijkse-Overlaat-Dutch-AvT