Van der stede muere
Ontwikkeling van de versterkingen vanaf de prehistorie tot in de vroege middeleeuwen
Wanneer bouwt de mens zijn eerste versterkingen? En waarom ? Wij zijn gewend om bij het woord versterkingen te denken aan middeleeuwse kastelen of moderne vestingwerken, maar dat is slechts een episode uit een lang verhaal dat omstreeks 7500 jaar geleden is begonnen. Met de kennis van nu kunnen we stellen dat het de eerste boeren in Europa zijn die hun eigendom en bezittingen gaan bescher-men door het graven van grachten, het opwerpen van wallen, het bouwen van palissaden en het versterken van poorten. Deze elementen blijven duizenden jaren lang de belangrijkste kenmerken van versterkingen. De oudste materialen zijn hout en aarde, maar gaandeweg worden ook natuursteen en baksteen gebruikt.
We gaan in deze lezing zien hoe de eerste versterkingen zijn ontstaan in het neolithicum en hoe dat die zich verder manifesteerden in de bronstijd en de ijzertijd, toen de Kelten geweldige versterkingen bouwden. Ook de Romeinen kenden versterkingen, maar die waren van een hele andere soort. In eerste instantie niet om eigendom en bezit te beschermen, maar om gebieden te veroveren. Pas in de laat-Romeinse tijd komt daar verandering in. In de vroege middeleeuwen zijn de laat-Romeinse versterkingen vaak woonplaatsen van nieuwe machthebbers, maar er worden ook nieuwe gebouwd. Pas in de loop van de tiende eeuw zien we een nieuw fenomeen opduiken. Dan worden individuele woonplaatsen steeds meer versterkt. Het is een experimentele fase waarin vele vormen tot stand komen, totdat men heeft ontdekt dat de motteburcht het meest effectief is om zowel have en goed te beschermen, alsook om de mensen ervan te laten doordringen dat andere sociale posities nu eenmaal andere uitdrukkingsvormen nodig hebben. Rond 1000 eindigt deze lezing.
Drs. Johan Hendriks (1954), studeerde MO-Geschiedenis (Tilburg) en Archeologie (Amsterdam), was werkzaam aan de lerarenopleiding in Tilburg, als gemeentelijk archeoloog van Dordrecht en als hoofd van het culturele erfgoed in de gemeente Breda. Hij publiceerde over archeologie en geschiedenis, was voorzitter van de Monumentenfederatie Noord-Brabant en de Monumentenprijs Noord-Brabant. Tegenwoordig verzorgt hij o.a. cursussen bij Hovo in Tilburg en Nijmegen, de volksuniversiteit in Geldrop en reizen naar archeologische locaties in binnen- en buitenland.
Kosten voor de lezing (powerpointpresentatie) bedragen € 150,-, exclusief reiskosten à € 0.20/km.
jpca.hendriks@ziggo.nl
013-4561678
Andere lezingen die ook te boeken zijn:
Zichtbare voorouders. Begravingen onder heuvels vanaf de Neandertalers tot in de vroege middeleeuwen; het tijdperk van de Hallstattcultuur; de eerste steden ten noorden van de Alpen; het tijdperk van de La Tènecultuur; oppida; de verovering van Gallië door Caesar; de verovering van Germanië onder Augustus; Romeinse keizers (ook per keizer afzonderlijk te boeken!); de cultuur van de Romeinen; het Romeinse leger; de Romeinen in Brittannië; de Romeinse Limes; Romeinse steden en hun vermaak; Romeinse economie; de Romeinse religie; twee supermachten: Rome en Perzië; oosterse mysteriegodsdiensten; kerstening in de Romeinse tijd; Germanen; de volksverhuizingen; kerstening in de vroege middeleeuwen; de Merovingische cultuur; de Karolingische cultuur; de Friese handel en de eerste steden; de Noormannen; Berlijns cabaret in de Weimarrepubliek (1918-1932); een muzikale biografie van Friedrich Hollaender (1996-1976).
