Van hoog en paars tot laag en grauw. De pastoors in Noord-Brabant 1400-1750

Over de pastoors in de vijftiende en zestiende eeuw lijken zowel toenmalige humanisten en hervormers als hedendaagse historici het eens te zijn: zij waren onontwik­keld en incompe­tent. Ze zouden op een ‘laag zede­lijk peil’ hebben gestaan omdat ze vaak samen­leefden met een vrouw, en lieten zich in hun parochies vervangen door ongeschikte ‘huurlin­gen’. Dit eenzijdige beeld verdient echter nuancering.

De spreker onderzocht tijdens zijn promotie-onderzoek (1988-1992) ruim driedui­zend pastoors die tussen 1400 en 1570 werkzaam zijn geweest in de dekena­ten Hilvaren­beek, Cuijk en Woensel, ongeveer overeenkomend met het huidige Noord-Brabant. Van deze pastoors werden gegevens verzameld over bepaalde aspecten van hun leven en werken, te weten de geografische herkomst, de sociale afkomst, de scholing, de rekrute­ring, het carrièrever­loop, de taakuit­oefening en de levenswandel (vooral het onderhou­den van de celi­baatsplicht). Het doel van het onderzoek was cijfers te verza­me­len over bijvoor­beeld het intel­lectuele en zedelijke peil van de pastoors.

In het eerste deel van de lezing zal de spreker – aan de hand van het leven en de carrière van vier pastoors – ingaan op de belangrijkste conclu­sies van zijn onder­zoek en een algemeen, wat meer genuanceerd beeld schetsen van de geeste­lijkheid op het breuk­vlak van Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Daarna zal hij ingaan op de kerkelijke situatie en de pastoors van de plaats waar de lezing wordt gehouden.

Benodigdheden: beamer en scherm

Afbeelding: Marten van Cleve. De zegening van het bruidsbed.

e-mail:a.j.a.bijsterveld@tilburguniversity.edu

Prof. Dondersstraat 77

5017 HJ Tilburg

tel. 013-5821905

Prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld (Waalre 1962) is historicus en studeerde middeleeuwse geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Amsterdam. In 1993 promoveerde hij aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij was werkzaam als onderzoeker en docent aan verscheidene universiteiten in binnen- en buitenland (Luik, Princeton, Leuven, Venetië) en in het voortgezet onderwijs. Sinds 1999 is hij bijzonder hoogleraar Cultuur in Brabant aan Tilburg University, waar hij zich bezighoudt met onderwijs, onderzoek en ondersteuning op het gebied van de lokale en regionale geschiedenis, cultureel erfgoed en identiteit. Daarnaast is hij sinds 2004 universitair hoofddocent bij het Departement Sociologie aan de TiU, in welk kader hij colleges sociaal-culturele en middeleeuwse geschiedenis verzorgt. Hij maakt deel uit van verschillende tijdschrift- en jaarboekredacties en heeft als bestuurslid van verscheidene organisaties een actief aandeel in de organisatie van studiedagen en symposia op het terrein van de regionale geschiedenis en volkscultuur. Als adviseur is hij betrokken bij de beleidsontwikkeling van cultuurhistorische organisaties en instellingen en van provincie en gemeenten.