Verdwenen Venen van Karel Leenders herdrukt
Een onderzoek naar de ligging en exploitatie van thans verdwenen venen in het gebied tussen Antwerpen, Turnhout, Geertruidenberg en Willemstad “Actualisering 2013”
Wist u dat een groot deel van de streek tussen Antwerpen en Geertruidenberg ooit met veen bedekt was? Dat daar tussen 1250 en 1750 veel turf en zout van gemaakt werd? En dat de zee een deel van dat veen met klei bedekt heeft? Verdwenen Venen vertelt wat veen eigenlijk is, waar dat veen lag en vooral: hoe het zo uit het zicht kon verdwijnen en waar u er toch nog sporen van kunt zien. Een voor de streek belangrijke en voor de Nederlanden uitzonderlijke geschiedenis wordt hier opnieuw verhaald, aangevuld met de resultaten van nieuw onderzoek.
Op 22 november 2013 verschijnt deze “update” van het in 1989 gepubliceerde boek Verdwenen Venen dat bekroond werd met de Geschiedenisprijs 1985 van het Gemeentekrediet van België. Vanaf dat moment is het boek leverbaar, nu kunt u alvast een exemplaar reserveren.
In dit geheel bijgewerkte en van extra illustraties voorziene boek wordt aangetoond dat vooral in de noordwestelijke helft van het bestudeerde gebied tot aan de middeleeuwse en latere ontginning uitgestrekte veengebieden aanwezig waren. Bovendien wordt uitvoerig beschreven waarom we die venen nu niet meer zien. Ze zijn deels weggegraven, deels weggespoeld en deels met klei bedekt. Turf- en zout werd ervan gemaakt en soms werd er op het veen landbouw bedreven. Het boek beschrijft ook de aanleg van de nog wel herkenbare turfvaarten en de wijze waarop die werden gebruikt.
Nieuwe uitgave
Het boek uit 1989 was aanleiding voor allerlei nader onderzoek door verschillende personen en instellingen uit Nederland en Vlaanderen. De resultaten daarvan zijn verwerkt in de nieuwe uitgave van 2013. Zo konden er toch nog restjes veen geanalyseerd worden, werd ruim 10 hectare van het eindstadium van een turfgraverij blootgelegd en onderzocht, werd het bestek van een turfschuit van rond 1700 ontcijferd zodat deze schuit nagebouwd kon worden, en nog veel meer.
Het boek maakte in de streek ook een groot enthousiasme los voor de eigen turfgeschiedenis. Er is nu een rondreizende tentoonstelling, er zijn fietsroutes uitgezet, een Erfgoedgids Turfwinning en een ABC over de turf, een website voor het onderwijs en een reeks “veenpalen” die in het terrein aangeven hoog dik het veen daar was. De provincie Antwerpen zette de “venenkaart” op internet ( http://www.provant.be/bestuur/grondgebied/gis/digitale_kaarten/index.jsp ) zodat het voor iedereen gemakkelijk is om na te gaan tot waar het veen strekte en waar de turfvaarten liepen. Maar die kaart blijkt ook heel belangrijk te zijn voor de archeologen die nu ook met deze voor hen vrij jonge laag uit de geschiedenis bij hun onderzoek rekening kunnen gaan houden. De update van Verdwenen Venen biedt voor al die activiteiten de wetenschappelijke onderbouwing.
Het boek heeft een formaat van 180 x 250, telt 332 pagina’s met hardcover en is gedrukt in full colour.
Over de auteur
K.A.H.W. Leenders (* 1946) werd geboren in ’s-Hertogenbosch maar groeide op in Breda. Daar raakte hij geboeid door de turfvaarten en het veen dat geheel verdwenen leek. De studie Verdwenen Venen werd in 1985 bekroond met de Geschiedenisprijs van België. In 1996 promoveerde hij in Amsterdam op een proefschrift over de middeleeuwse geschiedenis van de streek. Naast zijn werkzaamheid als historisch-geograaf was hij een kwart eeuw demograaf bij de provincie Zuid-Holland.
