Waar is het centrum van Someren?

Op uitnodiging van Heemkundekring De Vonder geeft Cees Verhagen donderdag 23 september een lezing met als onderwerp hoe Someren zijn centrum heeft gekregen. De lezing is in zaal hotel Centraal en begint om 20.00 uur. De toegang kost 3 euro, voor leden van de kring is de lezing gratis bij te wonen. Opgave vooraf is verplicht.

De titel van de lezing zou kunnen suggereren dat Someren geen centrum heeft, dat is zeker nu niet het geval. Het bestuurscentrum is op het Wilhelminaplein. Maar waar is het winkelcentrum? Het Wilhelminaplein heeft zich ontwikkeld tot het visueel centrum van Someren, maar dat was een lange weg! Wat Cees Verhagen in deze lezing laat zien, is dat het centrum van Someren door de eeuwen heen regelmatig verplaatst is en waarom. De lezing is wel op een goed moment omdat Someren bezig is met een nieuwplan voor het centrum en misschien voor de bestuurders fijn om te weten waarom het in Someren, met zijn drie pleinen, moeilijk is om stedenbouwkundig een centrum aan te wijzen.

Someren is een z.g. meerpuntsdorp, dat wil zeggen dat het centrum van Someren op meerdere plaatsen is geweest. Dit in tegenstelling van een eenpuntsdorp waar het centrum altijd op dezelfde plek bleef liggen. Meestal ontstaan en blijft het centrum bij het machtscentrum van het dorp, in het verleden de omgeving van de kerk. Bij een eenpuntsdorp bleef de kerk op zijn plaats staan. In Someren was dat niet het geval. De kerk ‘wandelde’ van de Nachtegaallaan (Kerkeind) naar de Postel en in 1927 naar de huidige Kerkstraat.

Someren was in het verleden verdeeld in twee ‘bestuurscentra’ Slieven (noordelijk) en Schoot (zuidelijk), beide hadden een borgemeester, een kerk en een school. Pas in 1769 werd het eerste raadhuis gebouwd en heeft dat er toe geleid dat op het Wilhelminaplein het bestuurscentrum van Someren werd gevestigd.

Van oorsprong bestond Someren (een kransakkerdorp) uit een grote groep gehuchten/buurtschappen o.a. Einderschoot, Varsel (Vaarsel), Hoeve, Hozen (Hooizen), Slieven, Vlaes (Vlas), Heikant, Houtbroek en Vlerken. Someren breidde zich uit naarmate de beschikbare bouwgrond rondom de akkers vol raakte. De nieuwe vestigingen (gehuchten) vonden dan, wat verderop aan kronkelige wegen, rondom de akkers plaats. De kerk lag in de middeleeuwen ongeveer in het midden van deze buurtschappen. Meestal was dat op een plek waar wegen bij elkaar kwamen.

Bij de kerk werden o.a. de markten (de winkels van toen) gehouden. Voor 1769 werden de bestuursvergaderingen gehouden in de oude kerk op ’t Kerkeind en in de lokale herberg bij het huidige Speelheuvelplein.

Opgeven kan via de site van de heemkundekring: www.heemkunderkingdevonder.nl